Büyük Ayrılma (Doğu-Batı Ayrılığı) 1054 yılında gerçekleşmiş olup, Hristiyan dünyasının Batı (Katolik) ve Doğu (Ortodoks) kiliseleri olarak iki ana mezhebe ayrılmasıyla sonuçlanmıştır. Bu ayrılma, dini, kültürel, siyasi ve teolojik farklılıkların birikmesiyle meydana gelmiştir.
Roma İmparatorluğu’nun Bölünmesi:
4. yüzyılda Roma İmparatorluğu, Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü.Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında yıkılırken, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu 1453 yılına kadar varlığını sürdürmeyi başardı. Bu bölünme, Batı ve Doğu Hristiyan dünyaları arasında kültürel ve dilsel farklılıklara yol açmıştır. Batı’da Latince, Doğu’da ise Yunanca ana dil olarak kullanılmaktaydı. Kültürel farklılıklar, dini uygulama ve doktrinlerde de farklılıklar yaratmaya başlamıştır.
Var Olan Sorunlar:
- Filioque Tartışması: Kutsal Ruh’un Baba’dan mı yoksa Baba ve Oğul’dan mı çıktığı konusunda yaşanan anlaşmazlıktır. Batı Kilisesi (Katolik) Kutsal Ruh’un Baba ve Oğul’dan çıktığını savunurken, Doğu Kilisesi (Ortodoks) Kutsal Ruh’un sadece Baba’dan çıktığını kabul eder.
- Papalık Yetkisi: Batı Kilisesi, Papa’nın evrensel otoritesini savunurken, Doğu Kilisesi bu otoriteyi reddederek, piskoposların eşitliğini vurgulamıştır.
- Liturjik ve Disiplin Farklılıkları: Batı Kilisesi ayinlerde mayasız ekmek kullanırken, Doğu Kilisesi mayalı ekmek kullanır. Doğu ve Batı’nın farklı siyasi yapıları ve yönetim şekilleri, kiliselerin yönetim anlayışlarına da yansımıştır. Bu duruma, rahiplerin evlenmesi örnek verilebilmektedir. Doğu Kilisesi rahiplerin evlenmesine izin verirken, Batı Kilisesi rahiplerin bekar kalmasını şart koşmaktadır.
Ayrılığın Ana Aktörleri:
- Papa IX. Leo (Batı):
- Papa IX. Leo, Batı Kilisesi’nin evrensel otoritesini vurgulayan bir pozisyondaydı.
- 1054 yılında, Doğu Kilisesi ile ilişkilerin iyileştirilmesi amacıyla Kardinal Humbert’i Konstantinopolis’e gönderdi.
- Patrik I. Michael Cerularius (Doğu):
- Patrik Cerularius, Batı Kilisesi’nin uygulamalarını ve Papalık otoritesini reddeden bir pozisyondaydı.
- Kardinal Humbert’in gönderdiği belgeyi reddetti ve karşılıklı aforozlar yaşandı.
Ayrılığın Sonuçları:
1054 yılında Kardinal Humbert ve Patrik Cerularius karşılıklı olarak birbirlerini aforoz ettiler. Bu aforozlar, Doğu ve Batı Kiliseleri arasındaki ayrılığı resmi olarak ilan etti. Ayrılık, yüzyıllar boyunca süregelen dini ve siyasi çekişmeleri pekiştirdi. Batı ve Doğu Kiliseleri, kendi liturjik, teolojik ve idari geleneklerini geliştirdiler. 1965 yılında karşılıklı aforozlar kaldırılmış olsa da, iki kilise arasında tam bir birleşme sağlanamadı. Bu farklılıklar, Hristiyan dünyasında derin ve kalıcı izler bıraktı.
Sonuç
Katolik ve Ortodoks Kilisesi’nin ayrılması, Hristiyanlık tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biridir. Bu ayrılık, sadece dini bir bölünme değil, aynı zamanda kültürel ve siyasi farklılıkların da bir yansımasıdır. Büyük Ayrılma, Orta Çağ Hristiyan dünyasının dinamiklerini anlamak ve modern Hristiyanlığın yapı taşlarını görmek açısından kritik bir öneme sahiptir.
