Yazım ve Dil Bilgisi Kuralları başlıklı bu sayfa, Aşurelik platformunda içerik üreten herkes için bir rehber olması amacıyla oluşturulmuştur. Aşağıda yer alan kurallar Türk Dil Kurumunun 20 Nisan 2024 tarihindeki güncel kılavuzundan alınmıştır. Bu tarihten takribi 3 ay ve daha uzun süre sonrasında ziyaret gerçekleştiriyorsanız sayfa resmi bir referans sağlayacağını teyit etmemektedir.
Yazım Yanlışları ve Doğru Yazılışları
- “iç” ve “dış” kelimelerini içeren birleşik sözcükler ayrı yazılır: çevrim içi, hafta içi, çağ dışı ve olağan dışı…
- Yabancı kökenli özel isimlere gelen ekler, ait olduğu dildeki telaffuz biçimine göre getirilir: Cannes’a, Jeanette Winterson’a, Gilles Deleuze’e...
- Çoğul eki kullanımı da bazı kelimelerde şu şekildedir: “Elif Telif’ler”
- Bazı yabancı kökenli eş sözcükler birbirleri ile karıştırılabiliyor: Muhabere haberleşme anlamı taşırken muharebe savaş anlamını taşır. Aynı şekilde taktir damıtma anlamını taşırken takdir beğeni belirten bir sözcüktür.
- Cümle içinde bir sözcüğü diğerlerinden daha çok vurgulamak isterseniz, yükleme yakın bir yerde kullanmalısınız.
- Özne-yüklem uyumuna birçok kişi dikkat etmez ama önemli bir konudur: “Bu pastayı layığıyla yapanlar yan sokaktaki tatlıcıyla bendim” yanlış bir kurgudur. Doğrusu ise şu şekilde olmalıdır: “Bu pastayı layığıyla yapanlar sokaktaki tatlıcıyla bendik.”
- “Ne” bağlacı cümleye olumsuz anlam katar. Bu yüzden içerik yazarı cümlenin eylemini hep olumlu kullanır.
- Para birimlerinin baş harfleri büyük yazılmaz.
- İnternet gibi özel isimler hep büyük harfle başlar.
- Traş değil tıraş olarak yazılır. Klüp değil kulüp olarak yazılır. Kıravat değil kravat olarak yazılır.
Sayılar Nasıl Yazılmalı?
Eğer sayılar birden fazla kelimeden oluşuyorsa ayrı yazılır: Elli altı, iki yüz altmış iki...
Sıra sayıları rakamla gösteriliyorsa, rakamdan sonra nokta konur ya da yazılacak ek kesme işareti ile ayrılır: 20. , 20’nci, 30., 30’uncu…
Üleştirme belirten sayılar her zaman yazı ile ifade edilir: 10’ar değil onar, 6’şar değil altışar...
Kesirli sayılar yazılırken nokta değil virgül kullanılır: 6,26, 12,8...
Yüzde işareti yazılırken, rakam ile işaret arasında boşluk bırakılmaz: %30, %66...
Saat, ölçü, para miktarı, istatistiksel veriler makalede belirtilecekse rakamla ifade edilir: 11.00’de, 2.500 lira, 300 kilometre, 26 kilogram…
Saatler makale içerisinde yazıyla ifade edilebilir: Saat onda, saat dokuzu beş geçe…
Ayrıca basamaklı sayıların kolay okunması adına; bin, milyon, milyar gibi rakamlar kelimeyle ifade edilebilir: 3 milyar 500 milyon adet, 6 bin 700 kişi...
Not: “Her” kelimesi her zaman ayrı yazılmalıdır. Bunun üç istisnası vardır: herhalde, herkes, herhangi.
Herhalde kelimesi olasılık belirtmesi durumunda bitişik yazılır. Kesinlik belirtiyorsa ayrı yazılmalıdır: “Her halde sizi mutlaka görmeye geleceğim.”, “Herhalde gelebilir emin olamıyorum.”
Kesme İşaretleri
- Kurum ve kuruluş adlarına getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz: “Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci birleşiminin 2’nci oturumunda neler konuşuldu?”
- Özel isimlere getirilen her türlü ekte kesme işareti kullanılmaz: Ayşeler, Türkçülük, Türkçenin, Fransızdan, Antalyalı…
- Özel isimler yerine kullanılan “O” zamiri büyük harfle yazılmaz. Ayrıca kendisinden sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılmaz.
Bağlaç Olan “ki” Nasıl Yazılır?
“ki” bağlacı genel olarak ayrı yazılır: demek ki, kaldı ki, yeter ki...
Ancak bazı durumlarda bitişik yazılabilir: sanki, oysaki, meğerki, belki...
Büyük Harfleri Nerede Kullanacaksınız?
- Parantez ve tırnak içine alınan cümleler büyük harfle başlar. Ayrıca cümlenin sonuna da uygun noktalama işareti konur: Atatürk “Hiç şüphesiz ki Antalya dünyanın en güzel yeridir!” demiştir.
- Ünvan ya da lakap olarak kullanılan sözcükler her zaman büyük harfle başlar: Nene Hatun, Telli Baba…
- Akrabalık belirten sözcükler büyük harfle başlamaz: Ahmet dayı, Ümran teyze…
- Cümle içerisinde özel isim yerine kullanılan ünvan ya da makam belirtilen sözcükler varsa büyük harfle başlar: “Fransa’dan gelen heyeti Bakan konutunda kabul etti.”
- Özel ismi takip eden; meydan, mahalle, bulvar, cadde ve sokak sözcükleri büyük harfle başlamalıdır: Ümit Mahallesi, Ziya Gökalp Bulvarı, Demokrasi Caddesi...
- Gazete, dergi ve tablo gibi özel isme dahil olmayan kelimeler büyük harfle başlamaz: Hürriyet gazetesi, Türk Dili dergisi...
- Ulusal bayramlar, resmi ve dini bayramlar, anma ve kutlama günleri isimleri daima büyük harfle başlar: Cumhuriyet Bayramı, Anneler Günü, Dünya Tiyatro Günü...
- Belirli bir tarihi belirtmeyen gün ve ay adları büyük harfle başlamaz: Özel günlerimizi genellikle cuma günleri yaparız.
Ayrı Yazılması Gereken Birleşik Kelimeler
Etmek, olmak gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik eylemler, ilk kelimesinde ses düşmesi ya da türemesi yoksa ayrı yazılmalıdır: Dans etmek, kabul etmek, terk etmek, var olmak...
Birleşik kelimeyi oluşturan kelimeler anlam değişikliğine uğramıyorsa ayrı yazılır: Deve kuşu, kuş üzümü, kuru üzüm...
Batı, doğu, güney, kuzey, iç, yukarı, orta, yakın gibi yer ve yön adları belirten kelimeler her zaman ayrı yazılır: Güneydoğu Anadolu, Yukarı Ayrancı…
Sıra, dış ve iç kelimeleri ayrı yazılır: Yanı sıra, ardı sıra, yurt içi…
Ana, art, arka, yan, karşı, iç, dış, küçük, büyük, peşin, tek, çok gibi birleşik kelimeler ve terimler ayrı yazılır: Alt yazı, üst kat, ana kapı, ön söz, pek çok…
İçerik Yazarlarının Asla Yapmaması Gereken Hatalar
“Ne” bağlacı cümleyi olumsuz yaptığı için kullanıldığı cümlede yüklem olumlu yapılır: Ne kız kardeşim ne de annem ziyarete geldi.
İkilemeler içeren dar ünlüler düşmez: ağızdan ağıza, şehirden şehire…
Tamlama kurulan, özel isme dahil olmayan; il, köy ve şehir gibi sözcükler daima küçük harfle başlar: Ankara ili, Ayrancı ilçesi…
Para birimleri büyük harfle başlamaz: dolar, lira, kuruş…
İsim tamlamalarında tamlanan olarak kullanılan kelimeler “iki i” ile ya da “-si” eki ile yazılır: Uçak sanayii, Ömer Paşa Camii…
İnternet özel isim olduğundan dolayı ilk harfi büyük yazılır. Eğer çekim ekleri getirilirse kesme işareti ile ayrılması gerekir.
Git gide değil gitgide
Döküman değil doküman
Unvan değil ünvan
Küsür değil küsur
Veritabanı değil veri tabanı
Kapşon değil kapüşon
Vejeteryan değil vejetaryen
Red değil ret
Evye değil eviye
Bura değil burada
Çoğul Eklerinde Kafa Karışıklığını Giderelim
Özel isimlerde benzetme yapma amacıyla getirilen ekler ayrı yazılır: Nazım Hikmet’ler, Latife Tekin’ler…
Topluluk anlamı veren çoğul ekleri ayrılmamalıdır: Türklerin, Özlemlere…
Noktalama İşaretleri ile İlgili Yanlışlar
Tırnak işaret ile alıntıladığınız cümlelerin sonuna noktalama işareti koymanıza gerek yoktur. Alıntıyı kapsayan cümlenin en sonuna noktalama işareti koymanız yeterli olacaktır: Matematik öğretmenimiz “Çok tembelsiniz” diyor.
Saat ve dakika gibi zaman unsurları yazılırken nokta ile ayrılır: 17.55, 22.00…
Dört ya da dörtten fazla rakama sahip olan sayılarda virgül kullanılmaz. Bu tür sayıların arasına nokta koymak gerekir: 9.000, 595.000…
Uzun cümlelerde yüklemden uzakta bulunan özne virgülle ayrılır: Hatice, son yaşadığı olayların etkisinden çıkamadığı için bugünkü partimize dahil olmayacak.
Bir cümlede zarf-fiil eki almış kelimeler arka arkaya gelmişse aralarına virgül koyulur: Ofise gidip, biraz çalışıp, işleri toparlayıp çıkmam gerekiyor.
Zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül koyulmadığı zaman anlam karışıklığı yaşanabilir. Bu gibi durumlarda kelimelerden sonra virgül koyulmalıdır: Birçok yazarın silinip gitmesinin nedeni değişimi kavrayamamaları, içlerine sindirememeleridir.
Bir cümleyle ilgili açıklama yapacaksanız iki nokta koymalısınız: Tatlının bu kadar lezzetli olmasının nedenini hemen söyleyeyim: Çikolata!
Metin Yazarı mı? Blog Yazarı mı? Siz Hangisisiniz?
Metin Yazarı
Yayıncılık sektöründe, günümüzde ise daha çok internet ortamında yaratıcı yazınsal içerikler üreten kişidir. Mesela reklam metninin yazılması, slogan metinlerinin yazılması gibi yaratıcılık gerektiren metinlerin yazılması işini yapar. Daha çok medya sektörüne hitap eden bir meslektir.
Metin yazarı: tanıtım yazıları, pazarlama yazıları, reklam sloganları ve yazıları gibi içerikleri üretir.
Blog Yazarı
Okuyucuları bilgilendirmek ve eğlendirmek amacıyla web sitelerine içerik oluşturan kişiye blog yazarı adı verilir. Blog yazarı daha uzun metrajlı yazılar yazar. Mesela Afrika ülkesinin genel özellikleri ile ilgili 600 ya da daha fazla kelime içeren içerikleri hazırlar. Kaynak taraması yapar ve buradan edindiği bilgileri kendi süzgecinden geçirerek okuyucuları bilgilendirir.
Blog yazarları tabi ki yazım kuralları ve diğer kurallara uyar. Aynı zamanda niş konular üzerinde de yazı hazırlarlar. Mesela bir blog yazarı arabalar üzerine uzmanlaşırken ve web sitelerinin blog sayfalarında bu konuda bilgiler verirken, bir diğer blog yazarı ise ülkeler konusunda uzmanlaşmıştır ve ülkelerin genel özelliği hakkında bilgi verir.
Blog yazarları bilmediklerimizi bize öğreten kişidir. Çünkü sürekli araştırır ve bulduklarını detaylı bir şekilde bizlerle paylaşır. Bu yönüyle metin yazarından ayrılır.
Metin yazarı ve blog yazarı araştırma yapar ve çalışmalarını ona göre gerçekleştirir. Ancak blog yazarının daha çok okuması ve araştırması gerekir. Bu yönüyle metin yazarı ve blog yazarı birbirinden ayrılır. Metin yazarı daha çok yaratıcılığını kullanır. Edindiği bilgileri zihninde harmanlar ve en doğru fikri bulmaya çalışır.
SEO ve Semantik Uyumlu Makaleler
Search Engine Optimization-Arama Motoru Optimizasyonu olan SEO, web sitelerinin arama motorlarında en üst sırada çıkmak için yaptıkları çalışmaları ifade eder. Blog yazıları, hizmet yazıları, tanıtım yazıları ve SEO uyumlu yazılar da SEO çalışmalarının bir parçasıdır. Yani bir anlamda reklam çalışmasıdır.
Dünya genelinde Google arama motoru kullanıldığı için SEO çalışmaları genellikle Google arama motoruna yönelik yapılır. Ancak; Yandex, Bing, Youtube, Baidu, App Store, Alibaba, Amazon, Ebay, Etsy gibi arama motorları için de SEO çalışmaları yapılabilir.
Arama motorlarının SERP sayfasında en üst sırada çıkmak için yazılan yazılara SEO uyumlu makale adı verilir. Bu terimi birçok kimse kullansa da tam olarak SEO uyumlu makale nasıl yazılır sorusuna çok az kişinin cevap verebildiğini söyleyebiliriz.
SEO uyumlu makale yazabilmek için birçok kurala uymak gerekir. Bu kurallar daha net anlaşılması adına aşağıda sıralanmıştır:
- SEO uyumlu makalenin ilgi çekici bir başlığa sahip olması gerekir. Mesela “SEO Uyumlu Makale Nedir?” başlığı yerine “SEO Uyumlu Makale Nedir? Nasıl Yazılır? Yeni Başlayanlar için Rehber” şeklinde ilgi çekici bir başlık oluşturmalısınız.
- Makale konusunu genelde müşterileri belirler ve yazacak kişiye verir. Ancak bazı zamanlar konuyu siz de belirleyebilirsiniz.
- Anahtar kelime, SEO çalışmalarının can alıcı noktasıdır. Her makalede bir ana anahtar kelime ve birçok yardımcı anahtar kelime vardır. Ana anahtar kelime konu başlığında mutlaka yer almalıdır. Ana anahtar kelime makale içerisinde en fazla %2 oranında geçmelidir. Yardımcı anahtar kelimeler ise 1 defa geçmelidir.
- Uzun kuyruklu anahtar kelimeleri kullanmak her zaman için daha iyidir. Mesela “SEO makale” yerine “SEO uyumlu makale 2024” anahtar kelimesinin kullanılması uygun olacaktır. Anahtar kelime seçerken, insanların arama motorunda en çok arattığı kelimelerden yararlanmak gerekir. Daha çok anahtar kelime bulmak için SEO uzmanlarının kullandığı profesyonel programlardan ya da web sitelerinden yararlanabilirsiniz.
- Başlık ve alt başlıklar belirli bir hiyerarşiye göre oluşturulmalıdır. Mesela ana başlık H1 olarak adlandırılır. Ana başlığın altında konunun bütünlüğüne göre yardımcı başlıklar ise H2 olarak kullanılır. H2 başlığının altında, konu başlığını açıklayan başlıklar da H3 olarak kullanılır. Başlık isimleri bu şekilde makale bitinceye kadar kullanılır.
- Güncel olan SEO kuralına göre makale uzunluğu en az 600 kelime olmalıdır. En fazla ise konu bütünlüğüne göredir. Mesela konuyu 1000 kelime ile anlatabiliyorsanız, makale uzunluğu 1000 kelimedir. Bazen müşterileri makaledeki kelime sayısını belirleyebilir ancak en sağlıklısı konu bütünlüğüne göre kelime sayısını belirlemektir.
- İçerik yazarı, ne yazarsa yazsın gereksiz cümlelerden uzak durmalıdır. Konuyu anlatabileceği en kısa cümle ile anlatmalıdır. Aksi halde okuyucu sıkılır ve içeriği okumayı bırakabilir.
- İçerik yazarı, SEO uyumlu makaleyi bitirdikten sonra kopya kontrolü yapmalıdır. Yazarken farkında olmadan birçok yerden alıntı yapmış olabilir. Alıntıları kendi cümleleri ile ifade etmesi gerekir.
- Paragraf uzunluğu 4-5 satırı geçmemelidir. Bu şekilde makale yazılırsa hem arama motoru botları tarafından kolaylıkla taranabilir hem de okuyucu sıkılmadan makaleyi tamamlayabilir.
- Kullanıcı deneyimini sağlamak ve mesleğe saygı açısından kaliteli içerik oluşturmak her zaman önemlidir. Yazdıklarınızı bir kere de sesli okuyun. Böylece yazarken fark etmediğiniz hatalarınızı fark edecek ve kaliteli bir içerik oluşturmuş olacaksınız.
- İyi bir içerik yazarı, makalede vurgulamak istediği yerleri bold ile işaretler. Vurgulamak istediği alanları çok güzel bir şekilde betimler ve cümleye uyumlu olmasını sağlar.
- Son olarak makalenin dil bilgisi kurallarına uygun olması gerekir.
Youtube Senaryo Yazarı
Bilinen tüm SEO kuralları, Youtube videoları için hazırlanan metinlerde de geçerli. Yaratıcı başlıklar, anahtar kelime kullanma oranı ve diğerleri. Youtube senaryolarında önemli olan kurgunun iyi bir şekilde yapılması. Aslında SEO uyumlu makalelerde de kurgu çok önemli.
Her ne kadar SEO uyumlu makaleler; giriş, gelişme ve sonuç planına göre hazırlansa da her bir bölümün içerisinde etkili kurgular oluşturmak gerekiyor. İyi bir içerik yazarı bunu ustalıkla yapabilir. Edindiği tecrübelere dayanarak harika bir kurgu ortaya koyabilir. Hangi içerik olursa olsun önemli olan etkili bir kurgu ortaya koymaktır. Okuyucular ya da izleyiciler de bilinç altlarında bu kurguya odaklanırlar.