Son dönemde evden çalışanların paylaştığı çalışma alanı düzenleme gönderilerini sık sık gözlemliyoruz. İlk olarak, şık bir masa ardından bir aydınlatma eklentisi takıyorlar, sonrasında kablo düzenleyici, sandalye, dekoratif objeler, duvara asılan paneller derken; bu durumda Diderot Etkisi ve İkea gibi konulara dikkat çekmek istiyorum.
18.yüzyılın ortalarında, Fransız filozof Denis Diderot’a oldukça şık ve gösterişli, kırmızı bir sabahlık hediye edilir. Sabahlığını giyip sandalyesine oturan Diderot, sandalyesi ile sabahlığına yan yana baktığı anda sandalyesinin ne kadar eski olduğunu fark eder. Ertesi gün bu sandalyeyi değiştirir ve en az sabahlığı kadar şık ve gösterişli, deri döşemeli bir sandalye alır. Şık sabahlığı ile yazısını bitirmek için gösterişli sandalyesine oturur. Ancak gözü çalışma masasına ilişir. Bu sandalyenin yanında böyle eski ve ucuz bir masa olmamalıdır.
Denis Diderot’un sabahlık hikayesiyle başlayan ve günümüze kadar uzanan bir tüketim serüveni.. Diderot, şık ve gösterişli bir sabahlık hediye edildiğinde, bununla uyumsuz diğer eşyaları da değiştirmek istemiş. Bu küçük hareket, zamanla büyük bir etki yaratmış ve Diderot Etkisi adını almış.
Diderot’un denemesinde ifade ettiği gibi, yeni aldığı şeylere köle olmuş gibidir. Bu tüketim davranışı, 1988’de antropolog Grant McCracken tarafından Diderot Etkisi olarak adlandırılmıştır. İşte bu noktada, İkea’nın kurucusu Ingvar Kamprad’ın hikayesi devreye girer.
Kamprad, henüz 17 yaşında İkea’yı kurarak pazarlama dehasını sergiler. İnsanların tüketim alışkanlıklarını çok iyi analiz eder ve İkea’nın kataloglarını kullanarak müşterilerin hayal dünyalarını canlandırır. Kamprad’ın katalogları, ürünlerin sadece tek başına değil, birlikte kullanıldığında nasıl görüneceğini gösterir. Bu sayede müşteriler, almayı düşündükleri ürünle uyumlu diğer ürünleri de satın alır.
İkea’nın kataloglarının başarısı, mağaza konseptine de yansır. Mağazalar, müşterilerin bir üründen diğerine geçerken doğal olarak Diderot Etkisi’ne kapılmasını sağlar. Bir müşteri, kanepe aldığında, ona uyumlu sehpa, halı, aydınlatma gibi diğer ürünlere de yönelir ve bütün salonu değiştirir.
Günümüzde, İkea gibi pek çok marka, hem mağaza içi hem de online satışlarda Diderot Etkisi’ni kullanarak müşteri satın alma davranışlarını etkilemeye çalışır. Ancak İkea, bu stratejiyi en başarılı şekilde uygulayan markalardan biri olarak öne çıkar. Bugün dünya genelinde 68 milyar dolar gelirle İkea, mobilya sektörünün devi olarak kabul edilir.
